JAK SIĘ PRZECIWSTAWIAĆ MANIPULACJI ?
Wobec manipulacji nie jesteśmy bezbronni . Nie powinniśmy się jej bać , ale poznać sposoby radzenia sobie z nią. Oto kilka z nich.
PROPONOWANE DZIAŁANIA W TYM ZAKRESIE :
KATEGORYCZNY SPRZECIW - najwłaściwszą postacią sprzeciwu wobec manipulacji jest formowanie stosownej postawy do tego zjawiska np. : unikanie postawy uległości wobec manipulatora (zgody i pełnej akceptacji) , postawy automanipulacji. , postawy obojętności na różne formy manipulacji
Sprzeciw, jako odpowiedź na manipulację jest postacią negacji zła ze strony chrześcijanina. Drogowskazem w tym działaniu jest apel watykańskiej instrukcji Aetatis novae podkreślający, że Kościół powinien „zdecydowanie i z odwagą przeciwstawiać się wszelkim formom manipulowania” (AŃ, nr 13). Wynika z tego apelu, że przed powinnością przeciwstawiania się manipulacji stoją wszyscy, którzy stanowią Kościół, a więc także laikat katolicki. Aby ten postulat mógł być zrealizowany, należy podjąć odpowiednie inicjatywy. Niektóre z nich są przedmiotem dalszej refleksji. Zwracam uwagę na to , że manipulacja utrudnia prawidłowy rozwój osobowości , zdolna jest ten rozwój udaremnić. Wiemy o tym , że sam rozwój następuje wtedy, gdy spełnione zostają odpowiednie warunki. Najważniejsze z nich, to: klimat wychowawczy, charakteryzujący się wolnością i miłością (wyzwala on do samodzielności), możliwość rozwijania uzdolnień i wypowiadania się w samodzielnej twórczości, ambitna hierarchia wartości, obecność żywych wzorców osobowych (nieprzeciętna indywidualność mistrza ( nauczyciela - wychowawcy ), stały kontakt z kulturą, własna TWÓRCZOŚĆ , przez którą człowiek bardziej staje się człowiekiem.
POZNANIE MECHANIZMÓW MANIPULACJI- - w celu rozeznania działań manipulatorskich należy wcześniej zapoznać się z naturą i podstawowymi mechanizmami mass mediów . Każde z mediów ( prasa, radio. telewizja, film) wykazuje swoją specyfikę w oddziaływaniu na odbiorców.
BEZWZGLĘDNE UJAWNIENIE MANIPULACJI- tylko ujawniona manipulacja przestaje być szkodliwa. Trzeba zatem mówić o faktach manipulacji, obecnych zarówno w polityce, handlu, jak i w stosunkach międzyludzkich. W różny sposób przebiega ujawnianie manipulacji: począwszy od rozmowy w gronie przyjaciół lub znajomych, przez posyłanie listów protestacyjnych z zebranymi podpisami, marsze protestacyjne , a skończywszy na wypowiedziach publicznych w prasie, radio czy w telewizji itp...
Informowanie innych osób o zaistniałej manipulacji zbiega się często z metodą „otwierania oczu”, którą stosuje się wobec osób naiwnych, mało krytycznych i zupełnie nie zorientowanych w problematyce propagandy i manipulacji. Ponieważ każda manipulacja jest jakąś formą zakłamania, przeto jej ujawnienie może się stać publicznym dawaniem świadectwa. Dla chrześcijanina jest to świadectwo dawane Chrystusowi, który jest Prawdą (J 14, 6). Bywa jednakże najczęściej, że dopiero nagłośnienie manipulacji prowadzi do jej unicestwienia. Z kolei cisza i milczenie wokół tego zjawiska dają do zrozumienia, że nikt nie dostrzega żadnej manipulacji, a więc pozornie ona nie istnieje. Szczególną misję do spełnienia na tym polu mają ci wszyscy, którzy w ramach swojej pracy zawodowej przemawiają do różnych zespołów ludzkich: nauczyciele szkół wszystkich typów, duszpasterze i katecheci, a także publicyści, dziennikarze, ludzie sztuki, wszyscy chrześcijanie, którzy powinni głosić Prawdę.
SKUTECZNE REAGOWANIE NA MANIPULACJĘ - Samo ujawnienie konkretnego faktu manipulacji nie wyczerpuje postawy sprzeciwu wobec tego zjawiska.
Liczą się w tej kwestii wszystkie reakcje jednostki odnoszone do spostrzeżonej manipulacji. Nawet reakcja werbalna może się okazać skuteczna, jeżeli będzie prawidłowo sformułowana. Przykładem mogą być różne reakcje katolików na zarzut stwierdzający, że „Kościół w Polsce miesza się do polityki”. Często wtedy w gorączkowym ferworze dyskusji katolicy usiłują usprawiedliwić swój Kościół, tłumacząc, że on wcale się nie miesza do polityki, bo to nie jest jego sprawa. Zapominają wtedy o zasadzie, którą Francuzi sformułowali w postaci sentencji „qui s′exquise s′accuse” (kto się usprawiedliwia, ten się oskarża). Dlatego na wspomniany zarzut powinno się odpowiadać np. innym pytaniem: „A dlaczego to Kościołowi w jego laikacie nie wolno uczestniczyć w życiu politycznym narodu?” Taki zakaz byłby przecież przejawem nowego totalitaryzmu. Należy zatem pamiętać, że żyjemy już w „świecie” manipulacji i nasze reakcje w stosunku do niego nie są bez znaczenia. Dlatego też, jeżeli okaże się to skuteczne, należy sięgać po różne formy protestu wobec konkretnych faktów manipulacji. Mogą to być listy otwarte, skierowane do dysponentów manipulacji, listy protestacyjne poparte podpisami innych osób, a także rozmowy, dyskusje, manifestacje itp….
SOLIDARNOŚĆ Z INNYMI - formą sprzeciwu wobec manipulacji jest również popieranie wszystkich tych publicznych wypowiedzi wyrażających jej krytykę, oraz wartościowych programów w radio i telewizji, które przyczyniają się do uformowania w społeczeństwie postawy odporności na manipulację. Wiele mogą dokonać w tej dziedzinie różne zespoły działające w parafiach, różne stowarzyszenia jak np. Stowarzyszenie Rodzin Katolickich, Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży, Stowarzyszenie Rodziców oraz terenowe koła Katolickiego Stowarzyszenia Dziennikarzy i Katolickiego Stowarzyszenia filmowego , itp….
(Na podstawie „Świat manipulacji”- ks. bp. A. Lepa)
|